گزارشی از اجرا‌های سوگ خوانی «عین» در تماشاخانه استاد نوری | روایــت نـو از غمی که کهنه نمی‌شود
سوگ خوانی «عین» با تأکید بر شخصیت حضرت ابوالفضل العباس (ع)، تلاش دارد که مهم‌ترین معارف اهل بیت (ع) را با زبان هنر به جامعه منتقل کند.
احد مطبوعی | شهرآرانیوز؛ سوگ خوانی «عین» از گروه «ماهو» این شب‌ها در سالن استاد نوری روی صحنه می‌رود. این سوگ خوانی با تأکید بر شخصیت حضرت ابوالفضل العباس (ع)، تلاش دارد که مهم‌ترین معارف اهل بیت (ع) را با زبان هنر به جامعه منتقل کند. در این نوشتار؛ در گفت‌و‌گو با چند هنرمند این گروه نمایشی، به بررسی ابعاد این کار و چالش‌های موجود در این مسیر می‌پردازیم.
سوگ خوانی برای اهل بیت (ع) با دغدغه اجتماعی و سیاسی
ایمان حیرانی، خوانشگر سوگ خوانی «عین»، درباره این اثر می‌گوید: گروه «ماهو» چند سال است که به تولید اثری با محوریت حضرت عباس (ع) فکر می‌کرد، اما عنایت و لطف شخصیت ایشان، ما را به سمت پرداخت به برخی شخصیت‌های دیگر، چون امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) هدایت کردند. ولی امسال تصمیم گرفتیم بر شخصیت حضرت عباس (ع) تمرکز کنیم؛ شخصیتی که هم دیپلمات و هم نظامی ماهر بوده است. تلاش ما این است که ابعاد انسانی و سیاسی این بزرگوار را بهتر به مردم جامعه مان معرفی کنیم.
این خوانشگر ادامه می‌دهد: دو گروه در حوزه محتوایی این اثر فعالیت می‌کنند. گروه اول؛ تحقیقی به مسائل اجتماعی و سیاسی روز دارند و گروه دوم، نویسندگانی هستند که محتوا را به نمایش نامه تبدیل می‌کنند.
همکاری این دو گروه به ما این امکان را می‌دهد تا محتوای غنی و عمیق ارائه دهیم و معارف اهل بیت (ع) را به روشی جذاب و هنری منتقل کنیم. رویکرد محتوایی نمایش، به ویژه در میان جوانان و کسانی که با شیوه‌های سنتی تبیین معارف اهل بیت (ع) آشنایی ندارند، تأثیرات مثبتی را به همراه دارد. چون هنر می‌تواند بستری مناسب برای تلطیف فضای مصیبت باشد و به معارف دینی عمق بخشد.
حیرانی از چالش‌های گروه فرهنگی ماهو در تولید اثر نمایشی می‌گوید: مسائل اداری، مالی و نیز تحریفات تاریخی از مهم‌ترین چالش‌های ما بوده است. اما با ارتباط مداوم با نهاد‌های مربوط و همچنین تکیه بر حمایت اهل بیت (ع)، توانسته‌ایم بر این چالش‌ها غلبه کنیم و برنامه‌های خود را با موفقیت اجرا کنیم.
عاشورا به روایت آب و بیابان
سید محمدرضا خازنی، نویسنده سوگ خوانی «عین»، درباره انتخاب شخصیت‌های آن می‌گوید: امسال برای بررسی عمیق تاریخ حماسه عاشورا، تصمیم گرفتیم دو عامل مهم که در صحرای کربلا نقش بنیادی ایفا کردند، در این اثر مورد توجه قرار دهیم. اولین عامل، خود بیابان کربلاست.
با مطالعه متون تاریخی، مشخص شد که این سرزمین با پیشینه‌ای غنی و تاریخی، به عنوان جغرافیایی فرهنگی و تاریخی شناخته می‌شود که همواره از محبت به سیدالشهدا بهره‌مند بوده است. وی می‌افزاید: هدف ما این است که کربلا را به عنوان یک شخصیت زنده در نظر بگیریم و در مقابل، شخصیت دوم، آب فرات یا «علقمه» است.
این آب نماد عطش و سایه‌ای تلخ بر حماسه عاشوراست، زیرا نتوانست به لبان تشنه سیدالشهدا برسد. در این روایت، اصل نزاع میان بیابان و آب به تصویر کشیده می‌شود. بیابان، به عنوان شخصیت پرچم دار کربلا، از آب دعوت می‌کند تا به یاری سیدالشهدا بیاید؛ اما آب با لجبازی و امتناع خود، این درخواست را رد می‌کند. این دو عنصر، برای اثبات خود و به تصویر کشیدن عمق ارتباطشان، به داستان‌ها و شخصیت‌های فرعی متوسل می‌شوند. از جمله این شخصیت‌های فرعی می‌توان به خیمه، مشعل، مشک و کاسه و نعل‌ها اشاره کنم.
این هنرمند ادامه می‌دهد: شخصیت‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که مخاطبان را به مرکز واقعه عاشورا نزدیک کنند و ارتباطی مستقیم میان آن‌ها و کربلا برقرار کنند. هدف این است که نه تنها در شنیدن روضه بمانیم بلکه با این عناصر، احساس نزدیکی بیشتری را حس کنیم. این ارتباط، تماشاگر را در دل حماسه کربلا قرار می‌دهد و راهی برای درک بهتر این واقعه تاریخی فراهم می‌کند. خازنی درباره فرایند پژوهشی سوگ خوانی می‌گوید: برای نگارش روایت عاشورا، باید تحقیقات تاریخی گسترده‌ای انجام می‌دادیم تا بتوانیم بیابان کربلا و آب فرات را به درستی بشناسیم.
این تحقیقات به ما کمک کرد تا شخصیت پردازی‌های دقیق و مناسبی از این عناصر حیاتی بسازیم. شخصیت بیابان کربلا باید با منطقی مثبت و پیشینه‌ای غنی معرفی می‌شد، در حالی که آب با منطقی منفی و داستانی از امتناع و لجبازی بود. چالش شخصیت پردازی برای تمامی شخصیت‌های داستان به واقع یکی از سخت‌ترین مراحل کار ما بود. یکی دیگر از چالش‌های خاص ما، محدود بودن زمان روایت بود. باید از غروب تاسوعا تا صبح عاشورا را در یک متن واحد و مختصر روایت می‌کردیم. چنین کاری آسان نیست و نیازمند بررسی کتاب‌ها و منابع مختلف بود.
درس‌های عاشورا و تداوم جنگ حق علیه باطل
نویسنده سوگ خوانی «عین» درباره دغدغه‌های خود در سوگ خوانی می‌گوید: ما در تلاش بودیم تا به مخاطبان این پیام را برسانیم که در انتخاب‌های خود نسبت به حق علیه باطل هوشیار باشند. بازخورد مخاطبان در ارتباط با این نمایش، نشان دهنده تأثیر عمیق این اجراهاست. به طور اغراق آمیز یا واقعی اعتراف کرده‌اند که شاید یکی از بهترین روضه‌های عمرشان را شنیده‌اند. در این اثر زاویه دید متفاوتی که به داستان سیدالشهدا ارائه کرده‌ایم، تأثیرات مثبتی بر مخاطبان داشته است.
وی افزود: مقاومت و ایستادگی در مقابل ظلم از ضروریات جامعه ماست. واقعه سیدالشهدا، درسی از ایثار و فداکاری را به همراه دارد. هدف ما از بیان آن ها، انتقال مفاهیم عمیق تری است که در دل حماسه عاشورا نهفته است؛ ارتباط حق و باطل در تمام تاریخ اصل موضوعی که ما به آن پرداخته‌ایم.
در شرایط کنونی، که رژیم صهیونیستی ظلم‌های زیادی به مردم غزه روا می‌دارد و در ایران نیز چالش‌های جدی وجود دارد، مهم‌ترین نحوه مقابله مان با این ظلم ها، یادآوری این حقیقت است که همیشه نباید تمرکزمان را در برابر نابرابری‌ها از دست بدهیم. کربلا به عنوان مثال بارز از دوران حق و باطل، می‌تواند همواره راهگشای ما باشد. در این نمایش به مخاطب نشان می‌دهیم، اگر در روزگاری هستیم که کشور‌هایی مانند اسرائیل و آمریکا به ما ظلم می‌کنند، این ظلم‌ها هیچ فرقی با آنچه در کربلا رخ داد، ندارد و ما می‌توانیم با استفاده از الگو‌های عاشورا، در برابر این مشکلات ایستادگی کنیم.
نوآوری در هنر سوگ خوانی
محمدعلی رستگارمقدم از اعضای مؤسسین «ماهو» درباره تغییرات در فرم و محتوای آثار گروه می‌گوید: هنر همیشه در حال تغییر و تحول است. اگر هنر در یک نقطه راکد بماند، بوی کهنگی به خود می‌گیرد و از بین می‌رود.
امسال این گروه با تغییرات جدیدی در روند اجرا، سعی در خلق تجربه‌ای نو برای مخاطبان داشته‌اند. این تلاش مستمر در جهت نوآوری و حفظ خلاقیت است که سبب جلب توجه و بازخورد‌های مثبت از سوی مخاطبان شده است. این رویکرد جدید فرصتی را ایجاد کرد که نه تنها پیام خود را به روزتر منتقل کند، بلکه تجربه‌ای متفاوت برای تماشاگران به وجود بیاورد.
وی ادامه می‌دهد: نقطه عطف گروه فرهنگی و هنری ماهو در تنوع و نوآوری آن در هر سال و به ویژه در ایام فاطمیه و محرم است. این گروه با ارائه نمایش نامه‌های مختلف و یک مسئله جدید، به بررسی دغدغه‌های روزمره جامعه می‌پردازد. آن‌ها با انجام مخاطب سنجی و بررسی نیاز‌ها و سؤالات ذهنی جامعه، تلاش می‌کنند به مسائل واقعی و دغدغه‌های مردم پاسخ دهند.
این رویکرد به شکل گیری نمایش نامه‌هایی منجر می‌شود که در آن‌ها از معارف عمیق دینی، نظیر آموزه‌های الهی و سنت اهل بیت، به عنوان منابع غنی بهره گیری می‌شود. سپس این نمایش نامه‌ها در قالب اجرا‌های صحنه‌ای یا سوگ خوانی به مخاطبان ارائه می‌شود تا ضمن ایجاد فضای تفکری، تأثیرات مثبت اجتماعی و دینی را به ارمغان آورند.
تأثیر روضه و هنر بازیگری، در انتقال پیام به مخاطب
سهیل حریمی، دستیار خوانشگردان، درباره نحوه تعامل خوانشگران و مخاطبان می‌گوید: ارتباط قوی و مؤثر خوانشگران با مخاطبان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از روش‌های مؤثر در این راستا، استفاده از روضه و زیرصدا‌های مرتبط با آن است. خوانشگران هم راستا با روضه سعی در تنظیم لحن و صدای خود می‌کنند تا ارتباط عمیق تری با مخاطب برقرار کنند و تأثیرگذاری بیشتری روی او داشته باشند.
وی افزود: در بیشتر برنامه‌های نمایشی ماهو، مخاطبان به خوبی می‌دانند در چه مجلسی حضور دارند و پیش زمینه‌ای از مفاهیم ارائه شده دارند. این موضوع می‌تواند به خوانشگران کمک کند تا با استفاده از هنر بازیگری و مهارت‌های صدای خود، پیام‌ها را به طور مؤثرتری منتقل کنند. این پیش زمینه به آنان اجازه می‌دهد تا با در نظر گرفتن انتظارات مخاطب، بیان خود را تنظیم کنند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
